काळ्या स्क्रीनवर शेवटची कमांड लिहून त्याने एंटर दाबलं. गेले दीड तास चाललेला प्रॉब्लेम सुटला. आता 'appreciation mail ' येईल. "Weekly Achievers" मध्ये नाव आणि फोटो येईल आणि बाकी सर्व मागच्या पानावरून पुढे सुरु राहील. त्याने डोळे मिटले आणि आळस दिला. मागची काही वर्ष झरझर त्याच्या डोळ्यांसमोर आली. आपल्याला काय करायचंय या प्रश्नाचं उत्तर सापडेपर्यंत एका IT कंपनीत येउन तो स्थिरावला होता. वेगवेगळ्या शिफ्ट्स मध्ये येउन क्लायंटच्या नेटवर्कची देखभाल करायची हे त्याचं काम. नक्की काय करायचंय हे माहीत नसणं किंवा माहित असूनही करता न येणं आणि जे करत आहोत ते आवडत नसणं हे ऐन पंचविशीतले दोन प्रॉब्लेम्स त्यालाही सतावत होते. आपल्याला काहीतरी वेगळं करायचंय. आपल्याला काहीतरी वेगळं करायचं होतं. झपाट्यानं त्याचं मन भूतकाळात जायला लागलं. खूप लहान असताना त्याला पायलट व्हायचं होतं. पप्पा त्यांचा कॅमेरा घेऊन फोटोग्राफी करायचे तेव्हा त्याला वाटायचं मॉडेल व्हावं. थोडासा मोठा झाला तेव्हा त्याला गिटार सापडली. पप्पांचे मित्र यायचे; त्यांच्यातलाच एक गिटार वाजवायचा. आपण गिटारिस्ट व्हायचं हे त्याने मनोमन ठरवलं. त्याला आठवलं , त्यानं ठरवलं तसं काही झालंच नाही. एक दिवशी अचानक पप्पानं स्वतःच्या बॅग्स उचलल्या कॅमेरा घेतला आणि कुठेतरी निघून गेला. जाताना त्याचा गालगुच्चा घेऊन आणि त्याच्यासाठी नवीकोरी गिटार ठेवून गेला. काही महिने त्याने मम्मीला विचारलं पप्पा कुठे गेला, असं न सांगता कुणी जातं का. त्याला वाटायचं कि मम्मी पप्पावर खूप चिडलीये पण कारण कळायचं नाही. ह्याला कधी पप्पाचा फारसा राग आला नाही. पप्पाचा राग. त्याला आठवली ती रात्र. बारावीच्या निकालानंतर काय करायचं असं मम्मीने विचारल्यावर तो म्हणालेला, "मला म्युझिकमध्ये करिअर करायचंय. गिटारिस्ट व्हायचंय. गिटार वाजवणं माझं पॅशन आहे." मम्मीने मला दोन कानाखाली मारल्या आणि म्हणाली, "पॅशनच्या गप्पा मला नको सांगूस." त्या क्षणी त्याला पप्पाची खूप आठवण आली. पप्पा असता तर त्याने बरोब्बर मम्मीला समजावलं असतं. का नव्हता तो त्या वेळेला. पप्पानेच दिलेली ना ती गिटार मग आता मम्मी खेचून घेत होती तेव्हा पप्पा इकडे हवा होता. त्याने काळजी घ्यायला हवी होती गिटारची. आणि अचानक त्याला जाणवलं कि ती काळजी असती तर तो असं अचानक त्याला आणि मम्मीला सोडून गेलाच नसता. त्या दिवशी रात्री मम्मीला गिटार कुलूपबंद कपाटात ठेवताना पाहून आणि स्वतः उशीत डोकं खुपसून रडताना त्याला पप्पाचा खूप जास्त राग आलेला... खूप जास्त. आणि मग दिवसागणिक, वर्षागणिक तो राग साचत गेला, वाढत गेला.
मोबाईलच्या रिंगटोनने तो भानावर आला. "नमस्कार मी विसावा वृद्धाश्रमातून बोलतेय. येत्या रविवारी आम्ही एक कार्यक्रम ठेवलाय त्यात तुमच्या वडिलांनी काढलेल्या फोटोसचं प्रदर्शन सुद्धा आहे. तुम्हाला यायला आवडेल का?"
"अं... हां म्हणजे मी कळवतो तुम्हाला तसं तुम्ही मला वेळ मेल करून ठेवा"
याच फोटोसने, कॅमेऱ्याने या माणसाच्या संसाराची, आयुष्याची धूळधाण केली, ह्याला वृद्धाश्रमात आणून सोडलं तरीही ह्याची फोटोग्राफी काही जात नाही आणि आपण इतक्या सहजपणे तेव्हा गिटार सोडली. आजही गिटार, म्युझिक आपल्याला बोलवत असतं पण ही हातातली नोकरी सरळसोट सोडून देता येत नाही आणि मनात आपण विचार करत राहतो कि आपल्याला काहीतरी वेगळं करायचंय, त्याने रागात कॉम्पुटर बंद केला आणि सिगरेट मारायला स्मोकिंग झोन कडे निघाला. येत्या रविवारी बाकीचे सगळे कार्यक्रम रद्द करून वृद्धाश्रमात जायचं त्याने ठरवलं. इतके वर्ष साचलेल्या रागाला वाट मोकळी करून द्यायला.
गाडी पार्क करून तो हॉलमध्ये आला. तिकडे त्याच्या पप्पाने 'क्लिक' केलेले काही फोटोग्राफ्स मांडून ठेवले होते. त्याच्या पप्पाचे काही तिथलेच वृद्ध मित्र, दोन चार महाविद्यालयीन तरुण होते तिकडे. तो पप्पाजवळ आला. त्याला जाणवलं वयापेक्षा फार लवकर म्हातारा झालाय पप्पा. "हा माझा मुलगा." पप्पाने सोबतच्या दोन वृद्धांना त्याची ओळख करून दिली. त्यांच्या डोळ्यांत त्याला एकाच वेळी त्याच्याबद्दलचं प्रेम आणि पप्पांबद्दलचा हेवा दिसला. त्यांच्या इतक्या जवळचं, इतक्या रक्ताच्या नात्याचं कुणी तिथे येत नसावं बहुदा. तितक्यात ते दोन तीन तरुण तिथे आले आणि पप्पा बोलू लागला, "मी तसा कॅमेरा आजकाल ठेवूनच दिलाय रे बाजूला. हे पोरं इथे येत असतात आमच्याशी गप्पा मारायला. ह्यांच्या हातात लागला ; तर म्हणे आपण प्रदर्शन भरवूयात. आता काय म्हणत होते कि तुम्ही आमच्या कॉलेजमध्ये या फोटोग्राफीचं वर्कशॉप घ्यायला. बाकी तू येशील असं वाटलं नव्हतं."
"हं .. कधी कधी आपल्याला वाटत नसतं तसंच वागतात लोक" तो जरा घुश्श्यातच म्हणाला.
"हं ते ही खरंच. चल जरा फिरून येऊ."
तो पप्पांसोबत फिरायला निघाला आणि बोलता बोलता दोघं त्यांच्या खोलीजवळ आले. "ये. ही माझी खोली. सवय झालीये आता एकटं राहायची."
"एकटं राहण्याबद्दल तुम्ही मला नका सांगू पप्पा. तुम्ही गेल्यापासून आम्ही एकटंच राहतोय."
"हं.. मी परत आलो नाही हे खरंच. फोटोग्राफी माझं जगणं झालं होतं. ती असाइनमेंट म्हणजे एक खूप मोठी संधी होती. हातातली नोकरी, तुम्ही दोघं, सगळं सोडून मी गेलो." त्यांना मध्येच तोडत तो म्हणाला, "हो तू गेलास. 'तुझ्या' पॅशनसाठी पण त्या अनुभवाने मम्मी इतकी कडवट झाली कि मला माझी गिटार, म्युझिक सारं काही सोडून द्यावं लागलं. केवळ तुझ्यामुळे. बरं गेलास ते गेलास आणि परत आलास तर ते सुद्धा एक अयशस्वी फोटोग्राफर म्हणून"?
"अच्छा म्हणजे मी यशस्वी झालो असतो तर माझ्या नावाचा उपयोग करून मी तुला एक गिटारिस्ट म्हणून 'सेटल' केलं असतं असं होय"?
"होय. इतके वर्षं तुझं नाव लावल्याचा काहीतरी फायदा झाला असता."
"हं खरंय. ना मी एक चांगला बाप झालो ना एक चांगला फोटोग्राफर."
पप्पाला मध्येच तोडत तो पुन्हा म्हणाला "तुझ्या या अशा बेजबाबदार वागण्यामुळे मलाही गिटारिस्ट नाही होता आलं. मी गिटार सोडली, नोकरी करतोय, दर महिन्याला या वृद्धाश्रमाचे पैसे भरतोय आणि तू मात्र अजूनही तुला आयुष्यभरासाठी फेल करणारी फोटोग्राफी सोडत नाहीयेस. तुला काहीच कसं वाटत नाही रे पप्पा"?
इतका वेळ आपल्या पोराच्या डोळ्याला डोळा न देणाऱ्या पप्पाने वर पाहिलं, नजर रोखली आणि म्हणाला, "माझ्या नावाखाली स्वतःचा पळपुटेपणा लपवू नकोस. माझ्यामुळे कदाचित एकदा तुझ्यापासून गिटार दुरावली असेल पण निर्णायक क्षणी तू स्वतःतरी अशी कितीदा तिला स्वीकारलीयेस"?
पप्पाच्या त्या वाक्याने त्याला आठवलं, कॉलेजच्या लास्ट इयरला असताना म्युझिक बँड बनवण्याची हाताने घालवलेली संधी, नंतर नोकरी लागल्यावर कमी झालेली प्रॅक्टिस, काहीतरी वेगळं करायचंय असं ऑफिसमध्ये म्हणायचं आणि वेळ आली कि 'म्युझिक गिग' सोडून ओव्हरटाईम करायचा. पप्पाला दोष देता देता त्याची पॅशन वयाच्या पंचवी-तिशीतच मरू लागली होती. बराच वेळ तो शांत राहिला.
पप्पा त्याला म्हणाला, "फार विचार करू नकोस. मी पॅशनेट म्हणून मरेन आणि तू असाच जगत राहिलास तर प्रॅक्टिकल म्हणून मरशील. तोवर तुला जसा वेळ मिळेल तसा इथे येत राहा".
पप्पा अंथरुणातून उठला. सहजपणे त्याने हात पुढे केला. त्याचा हात धरून पप्पा कपाटाजवळ आला त्याने कपाट उघडलं आणि आत ठेवलेली नवी कोरी गिटार त्याला दिली, म्हणाला, "हे घे. मला माहित होतं तू आज येशील. लगेच सगळं सोडून गिटारिस्ट हो असं नाही म्हणणार मी. तितपत प्रॅक्टिकल मी सुद्धा झालोय आता, पण वाजवत राहा सोडू नकोस".
आताशा दर पंधरा दिवसांनी तो वृद्धाश्रमात जातो. पप्पांना एक ट्रायपॉडसुद्धा घेऊन दिलाय त्याने. दर पंधरा दिवसांनी ते भेटतात. कधी नुसते फोटोच काढतात, कधी गप्पाच मारतात, तर कधी गिटारच वाजवत बसतात. एकमेकांसोबत वेळ घालवतात. इतके वर्षं अपूर्ण राहिलेल्या एकमेकांच्या इच्छांचा उत्सव साजरा करतात.
-अभिषेक राऊत
